راهکارها و پیشنهادات جهت اثربخشی مداخلات حرفه ای کاهش خشونت در سطح فردی، خانوادگی و جامعه
نویسندگان: اکرم جمشیدیان؛ کارشناس ارشد روان شناسی | هما صدری؛ مددکار اجتماعی و دانسجوی دکتری جامعه شناسی
در جامعه ای که بسیاری از مردم در در مکان های مختلف از جمله کوچه، خیابان، محل کار، مدرسه، خانه و … در معرض خشونت هستند، شناسایی انواع خشونت شامل، پرخاشگر کلام، بدرفتار عاطف، بدرفتار فیزیکی، بدرفتاری اقتصادی و بدرفتاری جنسی نسبت کودکان، زنان، سالمندان، معلولان، بیماران روحی ومردان، و سازماندهی مداخلات اثربخش به منظور کاهش خشونت و ارتقای بهداشت و سلامت روانی افراد از ضرورت ویژه ای برخوردار می باشد. سازمان بهزیستی به عنوان یکی از مهم ترین متولیان عرصه سلامت روانی، اجتماعی و اقتصادی از نقش ویژه ای برخوردار می باشد.
مداخلات کاهش خشونت در سه سطح دسته بندی می شود، شامل مداخلات متمرکز بر فرد، خانواده و جامعه. با توجه به رسالت سازمان بهزیستی به ویژه دفتر آسیب های اجتماعی و اورژانس اجتماعی در خط مقدم مداخله در بحران این مداخلات تخصصی در سه سطح الف- پیشگیری اولیه، آگاهی رسانی و اطلاع رسانی ب- پیشگیری ثانویه، ارائه خدمات و مداخله پ- پیشگیری سطح سه شامل قادر سازی، باز توانی و توانمندسازی برنامه ریزی و سازماندهی می شود.
فهرست پیشنهادات در راستای اثربخش تر کردن مداخلات حرفه ای درجهت کاهش خشونت شامل فعالیت ها و آموزش های متمرکز بر فرد، خانواده و جامعه به شرح ذیل می باشد:
۱- بازوان اجرایی مداخله در بحران سازمان بهزیستی مددکاران اجتماعی در خط مقدم شناسایی به موقع بحران هستند. لذا توجه ویژه به نقش مهم این بخش کادر اداری به لحاظ ارتقای حرفه ای، منزلت اجتماعی در سطح سازمان می تواند به اثربخشی بیشتر مداخلات کمک نماید. این مهم می تواند با فعالیت هایی شامل انجام تسهیلات و هماهنگی جهت آموزش زبان و افزایش سواد رسانه ای و تسهیلات رفاهی و ورزشی جهت ارتقای سلامت جسمی و روانی به منظور جلوگیری از فرسودگی شغلی و ارتقای انگیزه شغلی مددکاران اجتماعی انجام شود.
۲- همکاری بیشتر با سایر سازمان ها که این مهم با سفیران سلامت اجتماعی میسر می گردد.
۳- برگزاری جلسات آموزشی با محتوای آموزشی متناسب جهت غربالگری خشونت دیدگان جهت کارکنان با هدف بهینه سازی خدمات به مراجعین در معرض خشونت از جمله کودکان، زنان، سالمندان و مردان و …
۴- افزایش حساسیت افراد و سازمان ها نسبت به انواع خشونت در سطح جامعه و لزوم اطلاع رسانی خشونت های انجام گرفته و معرفی افراد خشونت دیده به مرکز مداخله در بحران و آشنایی بیشتر مردم با مرکز مداخله در بحران از طریق آموزش های خانواده در مدرسه ها، فرهنگسراها و مناطق حاشیه نشین
۵- ارتباط کارشناسان سازمان با سازمان های دیگر از جمله شهرداری، دادگستری، شوراهای محلی، مساجد و … جهت معرفی فعالیت ها و در راستای افزایش هماهنگی بین بخشی
۶-برگزاری همایش ها و جلسات آموزشی رایگان در فرهنگسراها و کلینیک های مددکاری اجتماعی ویژه عموم با موضوع آموزش مهارت های کنترل خشم و آموزش خانواده ها با موضوع آموزش مقابله با همسر عصبانی
۷- آموزش مهارت های خود مراقبتی به کودکان در مهد های کودک و مدرسه ها به منظور کاهش کودک آزاری در سطح جامعه و آموزش علائم و نشانه های کودک آزاری جهت تشخیص به موقع و فوری
۸- فرهنگ سازی و تولید محتوای آموزشی با موضوع مهارت های کنترل خشم و تقبیح خشونت و رفتارهای آسیب رسان در رسانه های اجتماعی مجازی و رسانه های ارتباط جمعی
۹- استفاده از فضای مجازی برای نسل جدید و ارائه راهکارها در قالب انیمیشن و بازی های مهیج متانسب با سن و جنس با هدف کاهش خشونت نسبت به کودکان و سالمندان و سایر خشونت های خانگی
۱۰- با توجه به افزایش واقعه طلاق در سطح جامعه توجه ویژه به خانواده در راستای کاهش خشونت در خانواده فعالیت های متمرکز بر خانواده فعالیت های متمرکز بر خانواده شامل:
الف- مشاوره پیش از ازدواج جهت زوجین مطلقه به ویژه زوجینی که صاحب فرزند می باشند جهت کاهش خشونت ورزی نسبت به کودکان طلاق و پشگیری از طلاق های دوم و سوم
ب- زوج درمانی وارزیابی روانشناختی و انجام تست های روانسنجی لازم جهت شناسایی اختلالات شخصیت و بیماری روحی زوجین و مداخلات روانپزشکی و شناسایی سبک های ارتباطی ناسالم و مکانیسم های دفاعی نا کارآمد
پ- شناسایی وغربال گری زوجین پرتعارض، مصاحبه انگیزشی و بررسی پیامدهای مثبت و منفی طلاق و در صورت امکان سازش و در موارد خاص که احتمال آسیب جانی و روانی شدید زوجین نسبت به یکدیگر ارجاع به دفاتر قضایی جهت طلاق
ت- برگزاری کارگاه های بازسازی پس ازطلاق جهت بازتوانی زوجین و آمادگی جهت شروع زندگی به تنهایی و یا آماده شدن برای زندگی بعدی
ث- برگزاری کارگاه های بازسازی پس از طلاق برای والدین مطلقه و فرزندان و آموزش های لازم جهت جلوگیری از کودک آزاری و خشونت ورزی نسبت به کودکان طلاق
۱۱- آموزش مهارت های زندگی و مهارت های کنترل خشم در مناطق حاشیه نشین جهت جلوگیری از کودک آزاری و خشونت های خانگی
۱۲- باتوجه به سکونت جمعیت زیادی از کشور در روستاها و شهرستان های محروم و بافت فرهنگی بومی و روش های سنتی فرزند پروری حاکم بر این مناطق پیشنهاد می شود سازمان بهزیستی جهت پیشبرد اهداف و به ویژه برنامه های کاهش خشونت با تهیه فیلم های کوتاه، پیام های آموزشی و یا تهیه اسلایدهای آموزشی با موضوع های موردنظر و انتشار آن در پی برنامه های پرمخاطب از ظرفیت این سازمان استفاده نماید.
۱۳- برگزاری کارگاه های آموزشی مهارت های زندگی شامل خودآگاهی، شناخت احساسات و هیجانات، حل مسئله، کنترل خشم و …. در شهرستان ها به منظور کاهش خشونت ورزی نسبت به زنان و تغییر و تعدیل در دیدگاه های مردسالارانه در خانواده ها
۱۴- آگاهی خانواده ها نسبت به حق و حقوق قانونی همسران و کودکان جهت کاهش خشونت نسبت به یکدیگر و کودکان
۱۵- تدوین تمهیدات قانونی لازم و الزام قانونی والدین مطلقه قبل از ازدواج مجدد به برخورد مناسب با کودکان همسر خود با هدف کاهش کودک آزاری والدین ناتنی با فرزندان طلاق و مجازات های متناسب با جرم کودک آزاری در صورت وقوع
۱۶- همکاری با موسسات و آموزشگاه های فنی و حرفه ای جهت آموزش مهارت های حرفه ای جهت باز توانی و افزایش رفاه اقتصادی خانواده ها، زنان سرپرست خانواده و کاهش خشونت ناشی از شرایط بد اقتصادی
۱۷- سازمان هرساله بیش از ده ها کمک هزینه موردی در موارد مختلف از جمله کمک هزینه معیشتی، ودیعه مسکن و … جهت خانواده های نیازمند اختصاص می دهد. اختصاص بخشی از این هزینه ها جهت ایجاد کارگاه های کوچک از جمله َشیرینی پزی، خیاطی، اسکاچ زنی و … جهت ارتقای وضعیت اقتصادی خانواده ها و کاهش فشار اقتصادی بر آنان و به تبع آن افزایش سلامت روانی، اجتماعی و اقتصادی افراد و کاهش خشونت ورزی نسبت به یکدیگر پیشنهاد می گردد.
۱۸- تخصیص بودجه در زمینه ترویج فرهنگ ورزش و فضای شادی و نشاط برای آحاد جامعه می تواند منجر به کاهش خشونت و رفتارهای تند نسبت به یکدیگر گردد.
امید است پیشنهادات فوق بتواند در جهت اثربخش کردن مداخلات تخصصی در راستای کاهش خشونت کمک نماید.
